Op woensdag 28 oktober 2015 heeft emeritus hoogleraar economie Alfred Kleinknecht (http://alfredkleinknecht.nl/) een bijdrage geleverd aan de discussiebijeenkomst van GroenLinks Alkmaar over werken in de 21ste eeuw. Op veler verzoek een verslag van het betoog van professor Kleinknecht.
Voor het huidige kapitalisme zijn er twee strategieën te formuleren:
- Supply side economics, dat wil zeggen een structurele hervorming naar flexibele arbeidsmarkten. Dit betekent soepeler ontslagmogelijkheden en een povere verzorgingsstaat. Consequenties:
- Een geringe groei van de arbeidsproductiviteit.
- Een veel ongelijkere inkomensverdeling
- Europees sociaal model: rigide arbeidsmarkten, een sterke verzorgingsstaat, en stevige investeringen in onderwijs en onderzoek. Consequenties:
- Snelle invoering van arbeidsbesparende en productiviteitsverhogende technologie. Hoog productieve banen voor insiders, maar:
- Geringe groei arbeidsuren, en daarom:
- Verminder het arbeidsaanbod, bijvoorbeeld met arbeidstijdverkorting
Een paar dingen die GroenLinks niet moet doen:
- Meer werkgelegenheid door meer groei:
- Ecologisch een ramp
- Baanloze groei
- Meer concurrentiekracht, meer export:
- Onsolidair in internationaal perspectief
- Deregulering arbeidsmarkt: insider-posities openbreken door versoepeling ontslag, verkorting WW-duur enzovoort:
- Bevordert precair werk, bevordert inkomensongelijkheid
- Onvoorwaardelijk basisinkomen (OBI) invoeren:
- Sociaal onrechtvaardig, want mensen zijn nou eenmaal niet gelijk
- Niet financierbaar.
Een paar dingen die GroenLinks wel moet doen:
- Lastenverlaging voor de laagste inkomens, een minimale wig tussen bruto en netto. Een wild idee: maak het inkomen tot aan het minimumloon belasting- en premievrij
- Een negatieve inkomstenbelasting voor kleine inkomens, tussen minimuminkomen en modaal. Dit overbrugt de armoedeval. In de VS heb je de Earnest Income Tax Credit
- Sociale voorzieningen voor allen die werken. ZZP-ers en flexwerkers moeten in hun declaraties een vaste afdracht inbouwen waarin hun sociale verzekeringen betaald worden. Nu is er een ongelijk speelveld
- Geef bijstandsgerechtigden recht op een participatiebaan voor het minimumloon bij de gemeente
- Niet meer dan het minimumloon, er moeten prikkels blijven
- Geen betutteling en controle, je bent werknemer
- Helpt de verpaupering in de publieke sector tegengaan
- Met 30 uur per week is het verschil met een uitkering niet groot
- Zwakke mensen een beschermde werkomgeving bieden, met een leertraject
- Dat hoeft niet veel te kosten, € 2 à 3 miljard, 0,5% van het BBP
- Collectieve arbeidsduurverkorting (dus niet individueel)
- Individuele ADV geeft weinig economische zelfstandigheid, dus gender-onvriendelijk
- Met collectieve ADV doen mannen meer in het huishouden en kunnen meer vrouwen ook voltijds werken
- Een avondstudie / éducation permanente is gemakkelijker te combineren met voltijds werk
- Werk en zorg zijn gemakkelijker te combineren
- Meer tijd voor vrijwilligerswerk
- Betere beheersing van werkstress
- Lagere werkloosheid en daardoor veranderende machtsverhoudingen tussen arbeid en kapitaal. Je krijgt een meer ontspannen arbeidsbestel. Maar rechtse politieke partijen willen een ruime arbeidsmarkt waarin mensen elkaar beconcurreren om schaarse banen.
- Een hoge werkloosheid verhoogt de druk om iedere soort economische groei te willen
Tot slot had professor Kleinknecht nog een raadgeving: als bij een volgende kabinetsformatie linkse partijen aanschuiven, dan moet als eerste een belastingverhoging geëist worden, anders zijn de keuzemogelijkheden te beperkt.